Lịch sử cây cà phê
Từ thế kỷ thứ 19, những hạt cà phê đầu tiên đã được người Pháp đưa vào Việt Nam. Từ đó đến nay, cây cà phê đã được trồng khắp từ Bắc vào Nam, giúp Việt Nam thành một trong những cường quốc về cà phê. Vậy khởi nguồn của cây cafe như thế nào?
Truyền thuyết cây cà phê
Có một truyền thuyết khá thú vị về cây cafe như sau. Một chàng chăn cừu tên là Kaldi, trong một lần đưa đàn cật đi ăn, anh vô tình thấy một loại quả màu đỏ và đã ăn nó. Sau đó tinh thần Kaldi trở nên vô cùng sảng ngoài và dồi dào năng lượng. Anh đã đến báo cho các vị tu sĩ ở đó biết. Thoạt đầu họ nghĩ đó là thứ trái cấm đã đưa quỷ dữ đưa đến và quyết định đem đốt thứ hạt này.
Tuy nhiên đó chỉ là truyền thuyết. Sự thật thì cây cà phê có nguồn gốc đầu tiên là ở Ethiopia (trước đây có tên là Kaffa). Chính những người nô lệ bị bắt từ Ethiopia để sang Ai Cập đã mang loại quả này đi theo. Sau đó chúng nhanh chóng trở thành thứ thức uống được người Ai Cập hết sức ưa chuộng. Tại đất nước của Kim Tự Tháp, nền văn minh cafe bắt đầu được nhen nhóm và đây chính là thủ phủ, là trung tâm để giao dịch cafe với thế giới tại cảng Mocha (hay Moka).
Cây cà phê được cho là có nguồn gốc từ đất nước Ethiopia xa xôi.
Đến thế kỷ thứ 18, những người Hà Lan đầu tiên đã mang được cà phê ra ngoài lãnh thổ Ai Cập và đến trồng ở xứ Martinique. Sau đó người Pháp và Brazil cũng mang được loại quả này về quê hương của mình. Đó là cơ sở để hạt cafe lan rộng và được trồng ở khắp nơi trên trái đất.
Hạt cà phê du nhập vào Việt Nam
Năm 1875, khi người Pháp xâm lược nước ta, họ đã mang giống cafe Chè (Arabica) từ Bourbon sang trồng ở các tỉnh phía bắc và miền trung như Xuân Mai, Sơn Tây, Quảng trị, Bố Trạch,…Tuy nhiên năng suất của cây cà phê ở những vùng này rất thấp, chỉ khoảng 400 – 500 kg/1 hecta.
Chính vì vậy họ đã mang hạt cafe giống đi trồng ở rất nhiều nơi, lập các đồn điền ở các tỉnh miền Nam và Tây Nguyên. Bên cạnh đó, các loại cà phê mới như Robusta (cà phê vối), Mitcharichia (cà phê mít) cũng được đem đi trồng thử nghiệm. Từ đó cafe trở thành loại cây công nghiệp dài ngày phổ biến nhất ở Việt Nam.
Vùng trồng cà phê ở Việt Nam
Ngày đó thực dân Pháp đem thử nghiệm cafe tại các đồn điền trên khắp cả nước. Các vùng có khí hậu thuận lợi cho cafe phát triển đã được mở rộng, những vùng cho năng suất thấp sẽ bị loại bỏ. Đồng thời họ cũng đã tìm ra được nơi trồng thích hợp cho mỗi giống cafe khác biệt.
Hiện nay ở Việt Nam có rất nhiều vùng trồng được cà phê, có thể kể đến như: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Tây Nguyên, Nam bộ. Tuy nhiên, xét về điều kiện khí hậu thì các tỉnh thuộc Tây Nguyên là thích hợp nhất cho cây cafe phát triển. Vì vậy loại cây này được trồng đặc biệt nhiều ở đây. Các đồn điền cà phê với năng suất rất cao, chất lượng cà phê hảo hạng được ra đời, đặc biệt là Đắk Lắk và Gia Lai.
Tại Việt Nam thì cà phê được trồng nhiều ở vùng Tây Nguyên.
Tuy vậy, những giống cafe ngon nhất, với chất lượng cao nhất được biết đến thường có xuất xứ từ Đà Lạt của Lâm Đồng. Điều kiện về độ cao, nhiệt độ, nguồn nước và ánh sáng nơi đây là vô cùng thuận lợi cho các loại cây hàng đầu như Moka, Robusta, Bourbon sinh sống.
Các loại cà phê phổ biến ở Việt Nam
Điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa tại Việt Nam rất phù hợp cho cây cafe phát triển, đặc biệt là các loại cà phê có chất lượng cao như: Arabica, Robusta, Cherry.
Cà phê Arabica
Arabica thuộc họ Rubiaceae, chi Coffea, tiếng Việt được gọi là cà phê Chè do đặc điểm của nó là lá nhỏ, thân cây thấp giống như cây chè ở Việt Nam. Arabica có nguồn gốc từ tây nam Ethiopia, sau đó theo chân người Pháp đến Việt Nam. Đây chính là loại cafe được trồng đầu tiên ở nước ta.
Trong họ cafe, Arabica có rất nhiều giống khác nhau và hầu như chúng đều là những loại cà phê hảo hạng nhất. Có thể kể đến một số cái tên như: Typica, Bourbon, Moka, Caturra, Mundo Novo, Catuai, Catimor, Moka
Dòng cafe Arabica chỉ thích hợp ở độ cao phù hợp, tuy có sản lượng thấp nhưng cho hương thơm đặc biệt.
Robusta
Có đến 39% sản lượng cafe trên thế giới là thuộc Robusta. Loại cây này có nguồn gốc chung với Arabica là Ethiopia nhưng trước đây thường được mọc ở những nơi hoang dã. Chính vì vậy cây của Robusta cao hơn, nhiều nhánh và lá cây to hơn so với Arabica.
Mùi vị của Robusta cũng không được đánh giá cao bằng Arabica về độ tinh khiết, mùi thơm tự nhiên. Vì vậy giá cả chỉ bằng 1 nửa so với đối thủ. Tuy nhiên, đặc điểm nổi bật của giống cafe này chính là hàm lượng caffeine rất cao, chiếm khoảng 2 – 4% hạt cafe trong khi Arabica chỉ có 1 – 3%.
Robusta có khả năng kháng bệnh tốt, cho năng suất cao, đặc biệt có hàm lượng cafein cao hơn Arabica.
Xem thêm: Cà phê Arabica và Robusta – 11 Điểm khác biệt giữa hai dòng cafe
Cà phê Cherry
Cherry hay còn gọi là cà phê Chari, cà phê Mít có nguồn gốc từ Ubangui Chari, gần sa mạc lớn nhất thế giới Sahara. Chính vì vậy loại cây này có đặc điểm khá cao lớn, thân và lá to để chứa nước và có thể sinh trường tốt ở những nơi thời tiết khô hạn.
Quả của Chari to hơn những giống khác tuy nhiên năng suất lại không cao. Về mùi vị thì nó cũng không được đánh giá cao bằng Arabica hay Robusta nên ngày nay được trồng rất ít ở nước ta.
Ngoài các giống cà phê kể trên, còn có dòng Culi đột biến, mang cả hương vị của cafe Arabica và Robusta.
Hoa cà phê
Cấu tạo hoa của cây cafe có màu trắng và có 5 cánh, không nở riêng lẻ mà thành từng chùm lớn. Hoa cà phê có thời gian thụ phấn rất ngắn, khoảng 3 đến 4 tiếng nhưng lại có thể nở đến 4 ngày.
Khác với nhiều giống cây công nghiệp ở Việt Nam, hoa của cây cafe được nở nhiều lần trong năm. Tuy nhiên, nhiều hay ít còn phụ thuộc vào điều kiện thời tiết và khí hậu. Ngày nay có rất nhiều phương pháp kích thích hoa nở tự nhiên để tăng sản lượng cho cây cà phê.
Hoa cafe chỉ nảy mầm trong điều kiện nhiệt độ thấp hoặc được cung cấp nước sau một thời gian khô hạn kéo dài khoảng 2 đến 3 tháng. Thông thường những mùa có khí hậu nắng nóng xen kẽ mưa sau vài tháng sẽ giúp hoa cafe nở đúng lúc, cho năng suất cao hơn.
Hoa cà phê ngoài kết trái hình thành hạt cafe còn cho mật.
Biết được nguyên lý nở của hoa cà phê, người trồng sẽ có biện pháp cung cấp nước và chất dinh dưỡng thích hợp để tăng năng suất của mùa vụ. Tuy nhiên cần lưu ý tránh thời tiết xấu, mưa kéo dài, đặc biệt là sương muối sẽ làm hoa cafe bị thối, giảm đáng kể năng suất.
Cấu tạo và thành phần của quả cà phê
Cấu tạo của quả cafe
Trong một quả cafe có 6 phần chính: cuống, vỏ quả, vỏ thịt, vỏ trấu, vỏ lụa và nhân hay còn gọi là hạt cà phê.
Phần cuống cafe
Là phần liên kết giữa quả và cành cây, cuống cà phê cần phải dẻo dai. Điều này giúp quả cafe không bị rụng do tác động tự nhiên bên ngoài nhưng phải giòn để dễ thu hái.
Vỏ quả
Đây là lớp bỏ ngoài cùng của trái cafe, có chức năng bao bọc và bảo vệ các phần bên trong. Khi chưa chín, vỏ cà phê sẽ có màu xanh lá cây và khi chín sẽ chuyển dần sang màu đỏ hoặc vàng tùy giống cà phê. Phần vỏ của các loại Arabica sẽ mềm và nhỏ hơn so với Robusta và Chari.
Vỏ thịt
Vỏ thịt của cà phê có vị ngọt nhẹ, có thể ăn được. Trong cách tạo nên cafe Chồn, con chồn sẽ ăn và hấp thụ phần vỏ thịt và thải phần nhân ra. Phần vỏ thịt của Arabica có vị ngọt và mềm nhất, trong khi đó cà phê Chari có vỏ thịt dày hơn cả.
Hạt cà phê có cấu tạo gồm nhiều lớp khác nhau.
Phần vỏ trấu
Đây là lớp vỏ khá cứng sau khi được phơi khô để bảo vệ nhân cafe. Sau khi thu hoạch cafe, người ta sẽ loại bỏ đi vỏ ngoài. Vỏ thịt và phần chất nhờn, chỉ còn vỏ trấu và hạt bên trong. Khi chế biến, lớp vỏ trấu này cũng được loại bỏ và có thể dùng để làm chất đốt, ủ phân rất tốt.
Lớp vỏ lụa
Vỏ lụa là phần rất mỏng và mềm bao bọc chung quanh nhân cà phê. Mỗi loại cà phê đều có màu sắc vỏ lụa khác nhau. Theo đó vỏ của Arabica có màu trắng, cà phê Robusta có màu nâu nhạt còn lớp vỏ lụa của cafe Chari thì có màu vàng nhạt.
Nhân cafe
Đây chính là thành phần tạo nên giá trị cho cây cafe. Nhân cà phê được chia thành 2 phần: phần ngoài cứng gồm những tế bào nhỏ chứa chất dầu, phần trong có những tế bào lớn và tương đối mềm. Ngoại trừ những trường hợp như cafe bị chỉ có 1 nhân, hoặc hy hữu là 3 nhân thì đa số mỗi hạt cà phê đều có 2 phần bằng nhau.
Thành phần hóa học của quả cafe
Trong một quả cà phê hoàn chỉnh sẽ có rất nhiều thành phần khác nhau, mỗi thành phần đều rất quan trọng để tạo nên hương vị cho nhân cafe.
Vỏ quả
Trong phần vỏ quả cafe có chứa nhiều chất Antoxian nên khi chín quả thường có màu đỏ. Ngoài ra phần vỏ quả còn chứa nhiều các chất như caffeine, Alkaloid, Tannin và rất nhiều loại enzim khác.
Vỏ thịt
Lớp vỏ thịt chứa chủ yếu là các chất nhớt và những tế bào mềm. Phần này chứa rất nhiều đường khiến quả cafe có vị ngọt, bên cạnh đó là chất hỗ trợ quá trình lên men Pectinase khiến vị của nhân cà phê ngon hơn.
Vỏ trấu
Vì được bao bọc ngay bên ngoài nhân nên lớp vỏ trấu cũng được thừa hưởng một lượng caffeine đáng kể, lên đến 0.4% trọng lượng quả cafe.
Nhân cà phê
Trong nhân cafe chín hoàn toàn, lượng nước chiếm đến 10 – 12%, sau đó là 10 – 13% Lipid, 9 – 11% Protein, 5 – 10% đường và 3 – 5% tinh bột. Mỗi chủng loại cà phê đều có thành phần hóa học khác biệt tạo nên hương vị đặc trưng. Ngoài ra, nếu chế biến tối ưu thì cũng giúp cải thiện chất lượng rất nhiều.
Đặc trưng các chất có trong nhân cà phê
Nước
Khi sấy khô, cafe đạt chuẩn phải có từ 10 – 12% nước ở dạng liên kết. Sau khi rang con số này khoảng 2 – 3%. Khi lượng nước nhiều hơn, việc bảo quản sẽ vô cùng khó khăn. Nhân cà phê sẽ bị ẩm mốc ảnh hưởng rất nặng đến chất lượng.
Lipid
Trong 10 – 13% Lipid của nhân cafe thì có đến 90% là chất dầu, còn lại là sáp. Đây là thành phần tạo nên độ thơm và sệt của cafe, sau khi chế biến, lượng Lipid còn lại rất ít và bám trên bã cà phê. Dùng bã này để dưỡng da rất tốt.
Protein
Protein trong cà phê tuy thấp nhưng lại có rất nhiều các loại axit amin tốt. Khi rang, lượng Protein này sẽ bị cháy và tạo ra mùi thơm đặc trưng và mùi vị của cafe có rất nhiều đóng góp của thành phần này.
Các chất khoáng
Hàm lượng chất khoáng trong nhân cafe chiếm từ 3 – 5% chủ yếu là các loại như Magie, Kali, Nito, Photpho, Clo, Sắt, lưu huỳnh,… Những loại cafe ngon thường có rất ít hàm lượng chất khoáng vì chúng ảnh hưởng không tốt cho mùi vị cả cà phê.
Caffeine
Đây chính là đặc trưng khiến cafe khác biệt với những loại quả và hạt khác. Caffeine chính là nguồn gốc của những lợi ích từ việc uống cà phê, giúp tinh thần thoải mái và tràn đầy năng lượng. Lượng caffeine trong các loại cafe là khác nhau, trong đó Robusta có lượng caffeine cao nhất.
Các phương pháp sơ chế cà phê
Quá trình sơ chế ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cà phê. Hiện nay có 3 phương pháp sơ chế cafe phổ biến là sơ chế khô, sơ chế ướt và sơ chế honey. Mỗi cách làm đều có ưu điểm và nhược điểm riêng.
Chế biến khô
Đây là phương pháp mà ngay sau khi thu hoạch, người ta sẽ đem phơi nguyên quả cafe dưới ánh nắng mặt trời và gió. Phương pháp này có ưu điểm là dễ làm, không mất nhiều công sức. Tuy nhiên nó lại có nhược điểm cực kỳ lớn là khiến hạt cafe lâu khô hơn, dễ bị ẩm mốc từ bên trong. Đặc biệt là khi gặp thời tiết bất lợi, không phơi được thì rất dễ xảy ra hiện tượng ẩm mốc dẫn đến chất lượng cafe không được cao.
Chế biến khô khá đơn giản chỉ phơi hạt cafe dưới ánh nắng mặt trời.
Chính vì những nhược điểm trên mà người ta rất ít chế biến theo phương pháp này, đặc biệt là đối với những loại cà phê cao cấp như Arabica.
Chế biến ướt
Đối với những loại cà phê chất lượng cao, người ta sẽ dùng phương pháp sơ chế này để đảm bảo chất lượng tốt nhất. Quá trình làm sẽ mất nhiều công sức hơn, nhưng bù lại giá trị của cafe thành phẩm sẽ cao hơn rất nhiều.
Ngay sau khi được thu hoạch (chỉ thu hái những hạt đã chín, lượng hạt xanh phải được hạn chế đến mức tối đa), người ta sẽ đem quả cà phê đi xay xát. Sau đó cho qua nước để đãi, lọc hết lớp vỏ nhớt bên ngoài rồi đem phần nhân còn lại đi ủ cho lên men. Quá trình lên men chỉ được hoàn tất khi phần vỏ trấu trở nên nhám và sạch nhớt.
Chế biến ướt là phương pháp khá phổ biến hiện nay.
Cuối cùng nhân cafe sẽ được đem đi rửa sạch và phơi, sau đó loại bỏ lớp vỏ trấu bên ngoài là ra hạt thành phẩm.
Quá trình phơi cũng rất công phu, không được phơi trực tiếp trên nền đất vì sẽ bị hút ẩm. Khi phơi cần rải đều để tất cả hạt được khô đều, quá trình phơi kết thúc khi cắn hạt không bị vỡ. việc này đòi hỏi kinh nghiệm khá nhiều từ người nông dân.
Chế biến honey
Cách chế biến này cũng khá giống với chế biến ướt. Tuy nhiên người ta sẽ không loại bỏ hết hoặc giữ lại toàn bộ phần chất nhớt trước khi đem phơi khô. Chính điều này sẽ tạo cho nhân cafe thành phần màu nâu đen giống với mật ong, đúng với tên gọi của cách chế biến honey.
Những loại cà phê được chế biến theo cách này sẽ giữ lại được khá nhiều độ ngọt và tăng phần hương vị khi thưởng thức.
Phương pháp sơ chế cafe theo kiểu honey tăng độ ngọt và giữ được hương vị cafe.
Rang xay cafe
Tại sao phải rang cà phê
Cafe không phải là một loại hạt có thể ăn ngay như ngũ cốc, hạt óc chó, hạt điều,… mà nó chỉ có thể dùng để làm pha nước uống. Chính vì vậy việc xay thành bột sẽ giúp lấy hết những tinh chất có trong cafe.
Tuy nhiên, hương vị thơm, đắng và cái ngon của hậu vị khi thưởng thức cafe sẽ không thể nào có được nếu thiếu quá trình rang. Quá trình rang sẽ tác động đến các thành phần hóa học có trong cafe, đặc biệt là caffeine, lipid và protein để biến đổi chúng, tạo nên hương thơm đặc trưng và mùi vị khi uống.
Ngày nay việc rang cà phê được hỗ trợ nhiều bởi công nghệ, tuy nhiên để có mẻ cafe ngon bạn cần trải qua thời gian thử nghiệm lâu dài.
Ngoài ra, việc rang cà phê cũng giúp cho quá trình xay được diễn ra dễ dàng hơn do loại bỏ được gần hết lượng nước bên trong hạt, chỉ còn lại nước trong chất béo và sáp. Chính vì vậy, khi pha bột cafe sau khi rang với nước sẽ dễ dàng lấy được hương vị hơn.
Quá trình biến đổi chất của hạt cà phê trong khi rang
Việc rang cà phê sẽ được bắt đầu từ lúc nhiệt độ đạt 100 độ C cho đến khi kết thúc ở 240 độ C. Trong quá trình gia nhiệt này, những thành phần trong cà phê sẽ bắt đầu biến đổi:
Biến đổi màu sắc hạt cà phê khi rang.
Khi đạt 100 độ C
Lượng nước bên trong sẽ bắt đầu bốc hơi khiến nhân cafe teo lại.
Từ 0 – 150 độ C
Lượng nước tiếp tục mất đi, nhân cafe bắt đầu thay đổi màu sắc sang vàng nhạt. Quá trình teo nhỏ vẫn tiếp tục và kèm theo đó là mùi thơm bắt đầu bốc lên.
Từ 150 – 180 độ C
Nếu giữ nhiệt ở mức 150 độ C, nhân cafe sẽ từ màu vàng nhạt chuyển sang nâu nhạt. Lúc này cần gia nhiệt lên 180 độ C để cafe bốc mùi thơm hơn. Quá trình teo nhỏ kết thúc, thay vào đó là việc trương nở thể tích do các thành phần bên trong bắt đầu rã ra.
Từ 180 – 200 độ C
Trong quá trình gia nhiệt từ 180 lên 200 độ C, hạt cà phê đã trương nở ra hết sức, mùi thơm bốc lên ngào ngạt, các thành phần bên trong đã có thể dễ dàng đem đi xay nhuyễn. Tuy nhiên lúc này mà đem đi xay thì thành phẩm sẽ chưa đạt chất lượng tốt nhất và không có vị chua.
Từ 200 – 210 độ C
Hạt cà phê bắt đầu trương nở đến mức nổ tung, khói bắt đầu bốc lên tạo hương thơm ngát và lan tỏa đi xa hơn.
Từ 210 – 230 độ C
Hạt cà phê tiếp tục trương nở do giải phóng cacbon dioxit và nổ nhiều hơn.
Từ 230 – 240 độ C
Hạt lúc này sẽ có màu nâu đậm, mùi hương nồng nàn, các thành phần bên trong cũng được biến đổi để đạt được hương bị tốt nhất. Lúc này là thích hợp nhất để đem đi xay nhuyễn và bắt đầu pha chế.
Các loại cafe thành phẩm
Hiện nay có rất nhiều cách chế biến khác nhau của cà phê, vì vậy có rất nhiều loại thành phẩm khác nhau. Mỗi loại đều có ưu điểm và nhược điểm riêng của mình.
Cafe bột
Loại cafe này được đem rang và xay ra thành bột, người muốn sử dụng phải đem đi pha bằng máy, phin hoặc một số dụng cụ khác nên rất tốn thời gian. Tuy nhiên đây là cách thưởng thức cà phê ngon và tốt cho sức khỏe nhất. Có 3 loại cafe bột được sử dụng trên thị trường, gồm:
Hạt cà phê sau khi rang và bột cafe.
Cà phê nguyên chất
Cái tên nói lên tất cả. Đây là loại cafe được chế biến từ 100% hạt cà phê tự nhiên, không hề có bóng dáng của bất kỳ loại chất phụ gia nào khác như đậu, bắp hay ngũ cốc. Tuy nhiên trong quá trình ủ trước khi rang, hạt cafe có thể được ủ với bơ hoặc rượu để tạo ra mùi hương đặc trưng của mình. Ưu điểm của cà phê nguyên chất là giữ được những gì đặc trưng nhất của cà phê, những người sành uống và yêu thích loại hạt này sẽ thích dùng cà phê nguyên chất hơn.
Cà phê sạch
Cà phê sạch cũng là cà phê nguyên chất, tức là được tạo ra từ 100% cafe, không pha với tạp chất. Tuy nhiên, nếu như cafe nguyên chất không được giám sát nhiều về chất lượng thì cà phê sạch hoàn toàn ngược lại. Từ khi trồng, hạt cafe sạch đã được kiểm tra về điều kiện đất đai, nước tưới, chất dinh dưỡng mọi thứ phải hoàn toàn sạch và được chứng nhận. Bên cạnh đó, quá trình sơ chế, bảo quản cũng phải đáp ứng được những tiêu chuẩn khắt khe. Quá trình rang và xay phải đảm bảo không pha trộn phụ gia, chất tạo mùi.
Cà phê mộc
Chữ “Mộc” trong cà phê mộc không phải là tên gọi của một loại cà phê như Arabica hay Robusta mà nó bắt nguồn từ cách chế biến. Cũng giống như cà phê nguyên chất hay cafe sạch, cà phê mộc không phối trộn với bất cứ thành phần phụ gia nào trong quá trình rang và xay. Tuy nhiên, chữ mộc cũng nói lên cách thưởng thức loại cà phê này, chỉ cần rang, xay, pha với nước là sử dụng. Cách thưởng thức cà phê này không hề pha lẫn bất cứ một chất nào khác như đường, sữa hay kem mà chỉ có cafe. Cách uống này cho phép tận hưởng được trọn vị cafe nhưng nhiều người khó có thể dùng được.
Cafe hòa tan
Nhận thấy cafe bột rất mất thời gian để pha chế nên các nhà sản xuất đã bắt đầu nghĩ ra cách giúp người dùng thưởng thức cà phê một cách thuận tiện hơn. Trong quá trình sản xuất, họ đã pha sẵn trong bột cafe những hương liệu, phụ gia để đạt được một mùi vị mong muốn. Người dùng chỉ cần đem bột này cho vào nước sôi, hòa lên là đã có thể thưởng thức, chỉ mất 30 giây để cho ra một ly cà phê ngon lành.
Cafe hòa tan ra đời nhằm phục vụ cho xã hội ngày càng bận rộn.
Có thể thấy ưu điểm của cafe hòa tan là tính nhanh gọn, hương vị đã được pha chế và tính toán với một lượng vừa phải nên lúc nào cũng có thể thưởng thức 1 ly cà phê ngon nhất.
Tuy nhiên nó lại có một nhược điểm khá lớn chính là các hương liệu pha vào bên trong sẽ làm mất đi phần nào vị cà phê nguyên chất. Đồng thời, các chất này cũng tạo ra nhiều calo do đường, sữa mang lại nên nếu dùng nhiều sẽ không tốt cho cơ thể.
Nước cà phê
Nếu như cả pha cafe hòa tan cũng chiếm thời gian của bạn hoặc không có điều kiện pha thì một ly nước cà phê được làm sẵn sẽ vô cùng tiện lợi. Nước cafe cũng tương tự như cafe hòa tan nhưng đã được pha sẵn, chỉ cần mở nắp là có thể uống.
Ưu điểm của loại cafe này là tính nhanh gọn và tiện lợi. Tuy nhiên chúng ta không thể biết chính xác thành phần bên trong và thường có rất nhiều nguồn năng lượng từ đường, sữa, hoặc tệ hơn là hàm lượng chất bảo quản cao để giúp giữ sản phẩm được lâu. Những điều này có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của người uống thường xuyên.
Hơn nữa, lượng cafe nguyên chất trong nước cafe chỉ chiếm một phần nhỏ, đủ để tạo ra hương vị mà thôi chứ không thể nào so với cafe bột được.
Các phương pháp pha cafe
Cafe là loại thức uống phổ biến bậc nhất trên thế giới. Tuy nhiên không phải ở đâu người ta cũng pha chế theo một cách giống nhau mà tùy vào đặc trưng của quốc gia và gu thưởng thức mà họ có cách pha chế cho riêng mình. Có thể kể đến một số cách pha chế nổi tiếng như:
Espresso, Capuchino và Latte của Ý
Đây có thể nói là những loại đồ uống được nhiều người ưa thích nhất trên thế giới. Espresso sử dụng những loại cà phê ngon nhất, có độ sánh mịn và màu sắc tuyệt vời. Pha Espresso với sữa theo những tiêu chuẩn nhất định sẽ tạo ra Capuchino và Latte.
Espresso là phương pháp pha cafe đặc trưng của Ý.
Cà phê Buna ở Ethiopia
Tại quê hương của cafe, người ta rất tự hào về loại đồ uống này vì mọi loại cafe đều bắt nguồn từ một người chăn dê ở xứ sở của họ. Vì vậy cách thưởng thức cà phê ở nơi đây cũng có phần khác biệt. Người Ethiopia sẽ dùng cafe (tiếng địa phương là Buma) pha với muối hoặc bơ chứ không dùng đường và sữa như những nước khác.
Turk Kahvesi của Thổ Nhĩ Kỳ
Cách pha chế này cực kỳ đơn giản, người ta chỉ cần lấy bột cafe cho vào nước rồi đun trên bếp đến khi đủ mùi vị là được.
Kaffe của Đan Mạch
Người Đan Mạch sẽ dùng cà phê nguyên chất để uống với kem hoặc sữa tươi mà không pha với bất kỳ loại tạp chất nào. Cách pha cafe này khá giống với cà phê kem của Ý.
Ireland của Ailen
Đây là một cách pha chế cafe đặc biệt của người Ailen. Họ sẽ cho vào cafe nóng một ít Whisky Ailen, đường và một ít kem phủ. Thức uống này rất phù hợp để làm ấm người cho những đêm đông lạnh giá nơi đây.
Đặc biệt nhất là cafe phin của Việt Nam: Đây là cách pha chế phổ biến nhất ở Việt Nam. Hầu như nhà nào cũng có phin để tự pha cafe, và ở ngoài các hàng quán, hình ảnh của phin cafe đã in sâu vào tiềm thức của nhiều người.
Thưởng thức cafe
Hương vị cafe
Hương vị của cafe là một cái gì đó rất khó nói, nó dựa vào cảm nhận của nhiều người. Mỗi loại cafe đều mang trong mình một hương vị đặc trưng và tùy vào sở thích của mỗi người mà đưa ra sự lựa chọn của mình.
Cafe Arabica sẽ có màu nâu đẹp mắt, sánh và mịn. Khi thưởng thức, một ly Arabica hảo hạng sẽ có vị đắng đặc trưng, mùi thơm khá nhẹ nhàng và quyến rũ, thêm vào đó là một chút chua hoặc mùi vị trái cây để trung hòa vị đắng.
Mỗi dòng cà phê có hương vị đặc trưng, cần hiểu về đặc tính này để thưởng thức cafe ngon hơn.
Cafe Robusta cũng đắng nhưng thơm dịu, không chua nhưng ngọt hơn Arabica.
Chúng ta cũng có thể kết hợp 2 loại hương vị này với nhau cùng với một chất trung hòa như cacao hoặc chocolate với một liều lượng nhất định để có thể thưởng thức hương vị tốt hơn.
Thông thường, người ta thường áp dụng công thức: 30% cà phê Arabica, 40% Robusta và 30% còn lại là một loại cafe trung hòa hoặc ca cao. Tuy nhiên nếu thích thưởng thức cafe theo cách riêng của mình, bạn hoàn toàn có thể thay đổi công thức trên sao cho phù hợp với bản thân nhất.
Lợi ích của cafe
Trong cà phê có rất nhiều caffeine là một chất có rất nhiều tác dụng đối với cơ thể, đồng thời các loại khoáng chất và hợp chất có lợi cũng đem lại cho người uống cafe thường xuyên nhiều lợi ích.
Nói về tác động có lợi của cà phê, người ta có thể kể ra hàng loạt hạng mục như: Chống buồn ngủ, giúp tinh thần sảng khoái, thoải mái hơn, ngăn ngừa ung thư, lão hóa, kéo dài tuổi thọ, làm đẹp, giảm cân,… Và rất nhiều lợi ích khác.
Uống cà phê mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Tuy nhiên những lợi ích trên chỉ có được khi uống ở một lượng vừa phải, trung bình từ 2 đến 3 hoặc 5 cốc cà phê 1 ngày. Nếu quá lạm dụng cafe, nó cũng có thể khiến người dùng lãnh nhận nhiều hậu quả đáng tiếc như: Mất ngủ, say cafe, ảo thanh, nghiện cà phê, tăng huyết áp,…
Vì vậy hãy biết cách sử dụng cafe với một liều lượng và thời gian thích hợp để có thể tận dụng hết lợi ích của loại đồ uống này đồng thời tránh tối đa những tác dụng không mong muốn.
Bảo quản cafe
Để có được một ly cà phê ngon đúng nghĩa, tất cả các quá trình từ chăm sóc, thu hoạch, sơ chế, rang, xay, bảo quản, pha chế phải được thực hiện đúng cách. Trong đó bảo quản là một quá trình cực kỳ quan trọng vì cafe lúc này ở dạng bột hoặc thành phẩm, rất dễ bị hư hỏng.
Bảo quản bột cafe
Cafe dạng bột có thể được bảo quản tối đa trong 2 năm từ lúc rang và xay nếu được làm đúng cách. Đặc biệt trong vòng 14 ngày sau khi xay, cần được cho vào bao bì kín, để ở những nơi khô ráo, tránh ẩm ướt để không bị mất đi lượng caffeine và hương vị.
Nếu tự rang xay cafe, bạn không nên cho vào các loại bì ni lông vì rất dễ bị ẩm mốc. Thay vào đó bạn có thể cho bột cà phê vào các chai lọ làm bằng thủy tinh có nắp đậy kín để được bảo vệ với nguồn ẩm tốt hơn. Nếu cẩn thận nên để ở những nơi cao, khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng của mặt trời.
Cần có cách bảo quản cafe hợp lý để giữ được hương vị lâu hơn.
Cũng có thể bảo quản cafe trong van 1 chiều hoặc hút chân không. Đây là một cách bảo quản cực tốt khiến không khí bên ngoài không thể vào trong làm thúc đẩy quá trình oxy hóa tự nhiên trong cà phê.
Lưu ý khi bảo quản cafe bột
Cafe chỉ được bảo quản tốt nhất ở nhiệt độ từ 20 – 25 độ C. Đây là nhiệt độ vừa đủ để các thành phần bên trong bột không bị biến đổi.
Không nên bảo quản bột cafe trong tủ lạnh, nhất là ngăn đá vì nhiệt độ thấp sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến lượng dầu và chất béo, khiến chúng bị đông lại và biến chất. Đồng thời, mùi vị trong cafe cũng sẽ bị mất đi 1 phần do bị các ion khử mùi trong tủ lạnh trác động.
Kiến thức về cà phê là vô tận, để hiểu hết và loại thức uống này từ lúc trồng cây, thu hoạch, rang xay, pha chế, bảo quản, bạn cần phải có một thời gian dài tìm hiểu. Tuy nhiên với những kiến thức tổng quan trên của chúng tôi, hy vọng bạn đã có thể hiểu hơn về chúng. Khi uống 1 ly cafe, bạn hãy cảm nhận những gì tinh túy nhất từ cái nắng, cái gió và những giọt mồ hôi của những người đã vất vả làm nên.
